کم خوابی عوارضی دارد که در احساس گیجی و منگی و خواب آلودگی روز بعدش خلاصه نمی شود. اثرات طولانی مدت محرومیت از خواب جدی هستند. با این حال بعد از یک شب بدخوابی اولین عوارضی که حس می کنید بی حوصلگی، خستگی و بروز دردهای مختلف است.
اثر کم خوابی بر بدن چیست و چگونه سلامتی شما را تهدید می کند؟
کم خوابی توانایی های ذهنی شما را مختل می کند و سلامتی جسمی شما را در خطری جدی قرار می دهد. علم، خواب بی کیفیت را با همه انواع مشکلات سلامتی از اضافه وزن تا سیستم ایمنی تضعیف شده ارتباط می دهد. برای آگاهی بیشتر در مورد علت های محروم شدن از خواب و اثرات دقیق آن بر سیستم و عملکرد بدن، این یادداشت را بخوانید.
علل کم خوابی
در مخلص کلام، کمبود خواب از کمبود قابل توجه مقدار خواب یا کاهش کیفیت خواب ناشی می شود. داشتن خواب کمتر از 7 ساعت بطور مکرر و در روزهای متعدد می تواند درنهایت عواقب ناخوشایندی برای سلامتی داشته باشد که بر تمام بدن اثر می گذارد. علت کم خوابیدن می تواند اختلال خوابی پنهان هم باشد.
بدن شما همانطوری که به غذا احتیاج دارد تا بتواند عملکردش را حفظ کند، به خواب هم نیاز دارد. در طول خواب، بدن شما خودش را ترمیم کرده و تعادل شیمیایی خود را تجدید می کند. مغز شما نیز ارتباطات جدیدی را ایجاد کرده و به نگهداری حافظه کمک می کند.
بدون خواب کافی، سیستم های بدن و مغز شما بطور طبیعی عمل نخواهند کرد. این نیز می تواند بطور ناگواری کیفیت زندگی شما را کاهش دهد.
نشانه های قابل توجه کم خوابی عبارتند از:
- خواب آلودگی شدید
- خمیازه کشیدن
- تحریک پذیری
- خستگی و بی حالی در طول روز
محرک هایی مانند کافئین، برای رفع نیاز بدن شما به خواب کافی نخواهند بود. در حقیقت، این ها می توانند بی خوابی را بدتر کنند و هنگام شب به خواب رفتن را سخت تر کنند. این هم به نوبه خود ممکن است منجر به چرخه ای از بی خوابی و در پی آن افزایش مصرف کافئین در طول روز برای پوشش ساعات خواب از دست رفته شود.
در پشت صحنه، کم خوابی مزمن می تواند با سیستم درونی بدن شما تداخل پیدا کرده و موجب عوارضی بیش از نشانه ها و علائم نام برده شده در لیست بالا را ایجاد کند.
اثرات کم خوابی خارج ازکنترل شماست و خطرات شدیدی بخصوص هنگام رانندگی ایجاد میکند
سیستم عصبی مرکزی
سیستم عصبی مرکزی شما بزرگراهی از اطلاعات بدن شماست. برای حفظ عملکرد مناسب آن خوابیدن ضروری است اما بیخوابی مزمن می تواند نحوه معمول ارسال اطلاعات را در بدن شما مختل کند.
در طول خواب، مسیرها در بین سلول های عصبی (نورون ها) در مغز شما شکل می گیرند که به شما کمک می کند تا اطلاعات جدیدی را که آموخته اید به خاطر بیاورید. کم خوابی باعث خسته ماندن مغز می شود و مغز نمی تواند وظایفش را به درستی انجام دهد.
احتمالا برای شما تمرکز کردن یا یادگرفتن چیزها سخت خواهد شد. نشانه هایی که بدن شما می فرستد ممکن است با تاخیر برسند و تعادل و جهت یابی شما را کاهش دهد که این نیز خطر حوادث و تصادفات را افزایش می دهد.
کم خوابی توانایی ذهنی و وضعیت عاطفی شما را نیز بطور منفی تحت تاثیر قرار می دهد. ممکن است حس بی صبری و بی طاقتی یا تغییر خلق داشته باشید. همچنین بر فرایند تصمیم گیری و خلاقیت شما نیز تاثیر گذار است.
اگر کم خوابی ادامه پیدا کند، می تواند شما را دچار هذیان و توهم نماید و شما چیزهایی غیرواقعی بشنوید یا ببینید. کمبود خواب می تواند شیدایی افرادی را که دچار اختلال دوقطبی هستند فعال کند. خطرات روانشناختی دیگر عبارتند از:
- رفتار تکانشی
- اضطراب
- افسردگی
- پارانویا
- افکار خودکشی
همچنین ممکن است درآخر دچار خرده خواب (microsleep) در روز شوید. در این مرحله ها شما برای چند ثانیه یا دقیقه بدون این که متوجه شوید به خواب می روید. این مسئله خارج از کنترل شما بوده و می تواند خطرات شدیدی بخصوص هنگام رانندگی ایجاد کند. به علاوه می تواند باعث بیشتر آسیب دیدن شما مثلا به دلیل زمین خوردن شود.
سیستم ایمنی
درحالی که خواب هستید، سیستم ایمنی شما مواد محافظت کننده ای برای مبارزه با آلودگی ها از قبیل سیتوکین ها را تولید می کند. سیستم ایمنی از این مواد برای مبارزه با مهاجمان خارجی از قبیل باکتری ها و ویروس ها استفاده می کند. سیتوکین ها کمک می کنند که بخوابید که به سیستم ایمنی شما انرژی بیشتری برای مقابله با بیماری ها می دهد.
کم خوابی سیستم ایمنی بدن شما را از ساختن نیروهایش بازمی دارد. اگر به اندازه کافی نخوابید، بدن شما نمی تواند مهاجمان را دفع کند و دوره بهبود بیماری شما طولانی تر می شود. بی خوابی در طولانی مدت نیز باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمنی از قبیل دیابت و بیماری های قلبی می شود.
سیستم تنفس
رابطه خواب و سیستم تنفس دوطرفه است. یک اختلال تنفسی شبانه به نام آپنه خواب انسدادی می تواند خواب شما را قطع کرده و کیفیت آن را پایین بیاورد. از آنجایی که شما را درطول شب بیداری می کند می تواند به محرومیت از خواب منجر شود که شما را در معرض ابتلا به عفونت های دستگاه تنفسی از قبیل سرماخوردگی رایج و آنفلوآنزا نماید. همچنین کمبود خواب می تواند به تشدید برخی بیماری ها از قبیل بیماری ریوی مزمن منجر شود
سیستم هاضمه
درکنار خوردن زیاد و ورزش نکردن، کم خوابی نیز باعث افزایش وزن و چاقی می شود. خواب بر سطح دو هورمون تاثیر می گذارد. لپتین و گرلین که کنترل حس گرسنگی و سیری را برعهده دارند. لچتین به مغز شما می گوید که شما به اندازه کافی خورده اید. بدون خواب کافی مغز مقدار لپتین را پایین می آورد و گرلین را که یک محرک اشتهاست افزایش می دهد.
کمبود خواب باعث می شود که بدن شما بعد از خوردن غذا انسولین بیشتری ترشح کند. انسولین مسئول کنترل سطوح قند خون است. انسولین زیاد موجب افزایش ذخیره سازی چربی و بیشتر شدن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 می شود.
اگر شما همچنان مشکلات خواب در طول شب را دارید و صبح ها با خستگی مبارزه می کنید با یک پزشک متخصص خواب صحبت کنید. همچنین با اصلاح عادات خواب برنامه زندگی روزانه خود را تغییر دهید. درنهایت تشک خودتان را چک کنید و در صورتی که کهنه شده است نسبت خرید تشک نو و تعویض تشک فعلی خود از طریق فروشگاه اینترنتی ناب و تک اقدام نمائید.